10 مرداد چله تابستان
بازدید : 10208 |
مرداد؛ جشن چله تابستان
10 مرداد ماه چهلمين روز از فصل تابستان است كه ايرانيان اين روز را جشن مي گرفتند و آن را جشن چله تابستان يا چله تموز مي ناميدند.
تموز در تقويم كهن ايراني گرم ترين ماه سال است. «چله بزرگ» يكي از جشن‌هاي ايراني بوده كه امروزه فراموش شده‌است اما در جنوب خراسان طولاني ترين روز سال را هنوز هم گرامي مي‌دارند اما نه با آن اهميتي كه براي شب چله زمستان يا يلدا قائل هستند. چهل يا چله تموز حدودا از اول تير ماه شروع مي‌شده و تا دهم مرداد ماه ادامه مي‌يافته است. معمولا شروع اين چهل روز با طولاني ترين روز سال شروع مي‌شود.
طولاني ترين روز سال
معمولا روزهاي اول تير و يا روز ۳۱ خرداد (۲۱ژوئن) طولاني‌ترين روز سال در نيم‌كره شمالي زمين است زيرا در اين روز خورشيد نسبت به روزهاي گذشته به اندازه بخشي از ثانيه بيشتر در آسمان باقي خواهد ماند و روز را طولاني تر خواهد كرد. به دليل اينكه سياره زمين حول محور خود با درجه ۵/۲۳ در حركت است طي روزي خاص از سال و با به حداقل رسيدن فاصله منطقه قطبي با خورشيد اين پديده كه به انقلاب تابستاني نيز شهرت دارد رخ مي‌دهد و در برخي از سال‌ها اين اتفاق ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن) رخ مي‌دهد و در برخي سال‌ها ۳۱ خرداد (۲۱ ژوئن)و يا اول تير ماه اتفاق مي‌افتد.
اين پديده براي گذشتگان نيز شناخته شده بوده‌است در ايران جشن نيلوفر و يا چله تموز با اين پديده ارتباط داشته‌است و در قديم علي رغم اينكه ابزارهاي دقيق سنجش زمان وجود نداشت و تنها از چارطاقي‌ها و خانه فنجان يا ساعت آبي تا حدودي ساعت آفتابي استفاده مي‌شد اما با همين ابزارهاي ساده، طولاني ترين روز سال و كوتاه ترين روز سال را با كمي اختلاف تعيين مي‌كردند. ۴ قرن قبل از تولد مسيح براي اين روز تقويمي طراحي كرده بودند كه با استفاده از نور خورشيد زمان دقيق آن مشخص مي‌شد.
چله تموز در خراسان
خراسان يكي از جاهايي است كه جشن چله تموز هنوز در آن كم و بيش وجود دارد. در تقويم محلي بيرجند«چله بزرگ» تابستان از اول تير ماه شروع مي‌شود و تا دهم مرداد ماه ادامه مي‌يابد و «چله خرد» تابستان از دهم مرداد شروع و تا سي‌ام اين ماه ادامه دارد.
در جنوب خراسان از اول تير ماه تا دهم مرداد ماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر اين ماه را «چله خرد»، از اول دي‌ماه تا دهم بهمن ماه را «چله كلو»، از دهم بهمن ماه تا آخر اين ماه را «چله خرد» مي‌گويند.
در قديم روزهاي بعد از نوروز را به دو چهل تقسيم مي‌كردند چل روز اول كه چله معتدل است و چل روز بعد كه روزهاي گرما است بعد از چله دوم چله تموز شروع مي‌شود. كه داغ ترين روزهاي سال است.
